Негізгі мәліметтер

1 БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ДЕРЕКТЕР

Қысқаша жалпы географиялық сипаттама. Қазақстан Еуропа және Азия сияқты екі континенттің тоғысында, Еуразия құрылығының тереңінде және әлемдік мұхиттан көптеген шақырым алыс орналасқан. Астанасы – Астана қаласы. Әкімшілік бөлігі – 14 облыс, республикалық маңызды 2 қаласы бар.

1.1 сурет – Қазақстан картасы (ақпарат көзі: ҚР Ұлттық атласы)

Аумақтың жалпы көлемі мың шаршы км: 2724,9 оның ішінде жер категориясының үлес салмағы %: ауыл шаруашылық негізде – 34,3, елді мекендер жері, өнеркәсіп, көлік, байланыс жерлері – 8,7, орман қоры жері – 8,5, қорғаныс және басқа да ауыл шаруашылығындағы емес маңыздағы – 5,1, ерекше қорғалатын аумақ жерлері – 2,1, су қоры жерлері – 1,5, резервтік қордағы жерлер – 39,8 [1.01.С.59].

Республика шекарасының ұзындығы, км: 13394, оның ішінде Ресей Федерациясымен – 7591, Өзбекстан Республикасымен – 2354, Түрікменстанмен – 426, Қырғыз Республикасымен – 1241, Қытай халық республикасымен – 1782. Оңтүстік-батыста Каспий теңізі суларымен ұласады.   Құрлық шекараның жалпы ұзындығы 11,6 мың км жуықты ал, теңіз шекарасы 600 км құрайды [1.02].

Ең ірі көлдер, мың шаршы км: Каспий теңізі – 374, Арал теңізі (Орта Азия) – 41, Балқаш – 18,2.

Ең ұзын өзендер, км: Ертіс – 4 248, республика ішіндегі ұзындығы – 1698; Есіл – 2 450,  республика ішіндегі ұзындығы – 1 400; Жайық – 2 428, республика ішіндегі ұзындығы – 1 082; Сырдария – 2 219, республика ішіндегі ұзындығы – 1 400.

Республика аумағында 85 022 өзендер мен уақытша су ағыстары ағып өтеді.

Ең ірі тау сілемдері, м: Хан Тәңірі шыңы (Сарыжаз жотасы) – 6995, БГҚ 100 жыл шыңы (Меридианал жотасы) – 6 276, Талғар шыңы (Іле Алатауы) 4 979, Ишанбұлақ тауы (Күнгей Алатау) – 4 653, Бесбасқан (Жетісу Алатауы) – 4 622, Металлург тауы (Іле Алатауы) – 4 600, Мұзтау шыңы (Алтай таулары, Катын жотасы) – 4 506, Манас шыңы (Талас жотасы) – 4 482, Ашутор тауы (Теріскей Алатау) – 4 427, Мұзтау (Жетісу Алатауы) – 4 370, Комсомол шыңы (Іле      Алатауы) – 4 353.

Шекарада қаңтардағы орташа температура -19 дан    -4°C- қа дейін, шілдедегі орташа температура +19 дан  +26°С-қа дейін. Қыста температура -45°С қа төмендесе  ал, жазда +45°С қа дейін көтеріледі [4].

Аумағы бойынша ең ірі облыс – Қарағанды – 428 мың. шаршы км.

Халық саны бойынша ең ірі қала – Алматы – 1 642,3 мың адам.

Әлеуметтік-экономикалық деректер

Халықтың тығыздығы – 6,4 адам 1 шаршы 2 км.

2015 жылдың 1-ші қаңтарындағы халықтың саны – 17 417,7 мың адам. Халық санының табиғи өсуі – 14,19 промилде 1 000 адамға.

1.1-кесте. Негізгі экономикалық көрсеткіштер

1.2 -кесте.  ЖӨӨ% салалық құрылымы

Таза салықты қоса алғанда және қаржылық аралықтағы жанама өлшеуіш қызметтер. Таза салықты қоса алғанда

Электроэнергияны өндіру, млн. кВт/сағ. – 94 643,2. Жылу энергиясын өндіру, мың. Гкал – 81 116,4 [1.03.С.33]. Көлік құралдарының болуы 4 533,8 оның ішінде: жеңіл көліктер – 4 000,1 (оның ішінде жеке тұлғаларда – 3 797,0) автобустар –99,0 (оның ішінде жеке тұлғаларда – 57,8), жүк көліктері – 434,8 (оның ішінде жеке тұлғаларда – 259,7) [1.03.С.38].

1.3-кесте. Табиғатты қорғау қызметінің шығындары (мың теңге)